''Το Έγκλημα κι Εμείς και όχι μόνο..'
Ο Κορυφαίος Εγκληματολόγος Γιάννης Πανούσης Πρώην Αν. Υπουργός Δημοσίας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη 2015 με σημαντική προσφορά , σε μια αποκλειστική Συνέντευξη στην Παναγιώτα Βασιλοπούλου για την ''30 ΗΜΕΡΕΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ'' .
Π.Β Ερ. 1 : Αξιότιμε Κύριε Γιάννη Πανούση να σας ευχαριστήσω θερμά για την αποδοχή της πρότασης μου για μια ακόμα συνέντευξη μας , όπου να ομολογήσω, πως ένα κεφάλαιο σαν εσάς στην επιστήμη της Εγκληματολογίας δεν μπορεί να χωρέσει σε μια μόνο συνέντευξη. Η αφορμή για τη συνέντευξη μας είναι να ενημερωθεί σωστά , σε πολλές παραμέτρους ,το αναγνωστικό κοινό για το έγκλημα και την εγκληματολογία . Υπάρχει ένα δίπτυχο που ο Έλληνας Πολίτης ζει με φόβο για την εγκληματικότητα αλλά από την άλλη μένει καθηλωμένος στην οθόνη του διψώντας για να παρακολουθήσει το έγκλημα ως θέαμα . Που είναι τα αίτια σε αυτό το δίπτυχο ;
Γ.Π. Απ. 1 : Το θέαμα του εγκλήματος [όπως άλλωστε συνέβαινε και με την Αρχαία Τραγωδία με τους πολλούς φόνους] συχνά λειτουργούσε ‘καθαρτήρια’ στον ψυχισμό του θεατή κι έτσι αποφορτιζόταν από απόθεμα βίας που κουβαλούσε λόγω της πίεσης της ζωής. Για άλλους η βία στην Τηλεόραση συνιστά μία δια-φυγή από την ανιαρή πραγματικότητα της καθημερινότητάς τους,καθώς το εικονικό οδηγεί στο φαντασιακό κι αυτό αναπληρώνει τις ελλειμματικές εμπειρίες. Ο φόβος εξορκίζεται με την παρακολούθηση ‘ματωμένων ταινιών’ ,χωρίς βέβαια να εξαφανίζεται.
Π.Β Ερ.2 : Τα ΜΜΕ βοηθούν το κοινό να έχει πέρα από τα εγκληματολογικά νέα ( crime news) πλήρη τρόπο κάλυψης του εγκλήματος με σωστή και ορθή ενημέρωση, όπως έχει χρέος ένας άριστα καταρτισμένος αστυνομικός και Δικαστικός ρεπόρτερ να παραθέσει κι όχι να φτιάχνει τραγωδίες μόνο και μόνο για οικονομικό όφελος ;
Γ.Π: Απ.2 : Ο αστυνομικός ρεπόρτερ οφείλει να περί-γράψει τα γεγονότα και όχι να σχολιάζει πρόσωπα και καταστάσεις[παραβιάζοντας πολλές φορές το τεκμήριο αθωότητας].Οι άλλες πτυχές είναι δουλειά των ειδικών,η οποία δεν ολοκληρώνεται επί τόπου,στο ‘χώρο του εγκλήματος’.Ακόμα κι αν ο δημοσιογράφος έχει γνώσεις Εγκληματολογίας δεν εμπίπτει στην αρμοδιότητά του ν 'αναπτύξει θεωρίες,είτε για να χαϊδέψει στερεότυπα των θεατών ,ως προς τον εγκληματία και το θύμα,είτε για να καλύψει τυχόν ευθύνες υψηλά ιστάμενων προσώπων εξουσίας.
Π.Β. Ερ.3 : Η φράση “' Μα που καταντήσαμε ΄΄ , ΄΄Πόσα εγκλήματα γίνονται'' '' Παλιά δεν υπήρχε τόση Εγκληματικότητα΄΄ και το ΄΄΄Θεέ μου φύλαξε μας '' ακούγεται συνεχώς από τον απλό Έλληνα πολίτη . Έχουν καταφέρει να χειρίζονται τη ψυχολογία των μαζών τα ΜΜΕ προς όφελος τους ή είναι όντως η εγκληματικότητα πλέον ανεξέλεγκτη και σε έξαρση;
Γ.Π: Απ.3 :Άλλο η πραγματική εγκληματικότητα κι άλλο η αναπαράστασή της στα ΜΜΕ. Ακόμα κι αν ποσοτικά οι διαφοροποιήσεις ανάμεσα στα επίσημα στοιχεία και στις πληροφορίες των δημοσιογράφων δεν είναι σημαντικές,η απουσία ποιοτικών στοιχείων καθιστά τις δηλώσεις περί αυξήσεως ή μειώσεως επιστημονικά έωλες. Ελλείψει Ινστιτούτου Αντεγκληματικής Πολιτικής,ως ανεξάρτητου φορέα παρακολούθησης της πορείας κάθε εγκλήματος ξεχωριστά,τα στοιχεία της Στατιστικής δεν μπορεί να οδηγήσουν σε ασφαλή συμπεράσματα για το ποιόν της εγκληματικότητας.
Π.Β. Ερ.4: Ο νέος νόμος του Ε.Σ. Ρ σε σχέση με το εγκληματολογικό ρεπορτάζ , σύμφωνα με τα προσωπικά δεδομένα, όντως περιορίζει την ανάλυση του εγκλήματος ως είδηση ή η άριστη γνώση του Ποινικού Δικαίου του Αστυνομικού και Δικαστικού Ρεπόρτερ του δίνει τη δυνατότητα να μιλήσει και να εμβαθύνει στο έγκλημα ;
Γ.Π. Απ.4 : Πέραν της δημοσιογραφικής δεοντολογίας και της προσωπικής ευαισθησίας νομίζω ότι ο αστυνομικός ρεπόρτερ δεν πρέπει να πέσει στην παγίδα της εύκολης ερμηνείας .Είναι μεν αυτός που τρέχει πρώτος στο συμβάν για να ενημερώσει την κοινή γνώμη[ποιοί;πότε;πώς;με τί;],αλλά για τα υπόλοιπα[γιατί; ποιός ωφελείται;]αναλαμβάνουν άλλοι να δώσουν απαντήσεις.
Π.Β: Ερ. 5: Ποια αντιεγκληματική πολιτική αντικατοπτρίζει λύσεις στον τομέα της εγκληματικότητας , τι θα έκανε πιο ισχυρούς τους κρατικούς μηχανισμούς ; Επίσης ποιες δομές λείπουν από την οργάνωση της Ελληνικής Αστυνομίας , σε ποια σημεία καίρια νοσεί η εύρυθμη λειτουργία του Αστυνομικού Σώματος ;
Γ.Π. Απ. 5 : Η Αστυνομία,ως διοικητικός μηχανισμός αλλά κι ως θεσμός της Δημοκρατίας επιφορτισμένος με την ασφάλεια των πολιτών,οφείλει συνεχώς να εκσυγχρονίζεται[σε υλικό και σε προσωπικό],δεν είναι όμως δυνατό ν 'αποτελεί τον αποκλειστικό φορέα αντεγκληματικής προληπτικής πολιτικής. Η σύγχρονη συμμετοχική αντεγκληματική πολιτική[π.χ Τοπικά συμβούλια πρόληψης]απαιτεί τη συνδρομή,όλων των εμπλεκόμενων φορέων και του κάθε πολίτη, στην Αστυνομία για τη διαχείριση των κοινωνικών προβλημάτων πριν καταστούν εγκληματογόνα.
Π.Β: Ερ. 6: Να αναφέρω πως , έχετε, στο ενεργητικό σας γράψει πολλά βιβλία επιστημονικά για την Εγκληματολογία όπου είναι ανεκτίμητης αξίας για μας τους αστυνομικούς και δικαστικούς ρεπόρτερ, τους εγκληματολόγους , τους δικηγόρους που είναι ποινικολόγοι , όπου και οι αναλύσεις σας σε μεγάλες υποθέσεις είναι ύλη σε σπουδές μιας και έχετε υπάρξει Ακαδημαϊκός Καθηγητής Εγκληματολογίας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης , όμως μας κάνατε μια έκπληξη , να εκδώσετε ποίηση με τίτλο ΄΄Μοιρόγραφτο΄΄ από τις Εκδόσεις Σιδέρης . Στο λογοτεχνικό κύκλο είστε γνωστός ως ''Γιάννης Απαρθινός '' και πρώτη φορά υπογράφετε ποιητική συλλογή χωρίς το ψευδώνυμο σας , θέλω να μας μιλήσετε για την ποιητική συλλογή σας !
Γ.Π. Απ. 6 : Δεν είναι εύκολο να μιλάει κάποιος για τον εαυτό του και κυρίως για τα γραφόμενά του[επιστημονικά ή λογοτεχνικά].Είχα από το 1975 δημοσιεύσει τέσσερις ποιητικές συλλογές με το ψευδώνυμο Γιάννης Απαρθινός,οι οποίες είχαν τύχει πολλών διακρίσεων.Μετά την ολοκλήρωση της πανεπιστημιακής μου σταδιοδρομίας αποφάσισα να δημοσιεύσω ποιήματα με το όνομά μου,το περιεχόμενο και την αξία των οποίων δεν θα τα κρίνω εγώ.
Π.Β. Ερ. 7: Εμείς οι Αστυνομικοί και Δικαστικοί ρεπόρτερ , ξέρουμε πως το Έγκλημα έχει άμεση σχέση με την ποίηση , τη λογοτεχνία , τον κινηματογράφο , το θέατρο , είναι σε όλα αυτά κοινή η θεματολογία ανάμεσα στην Τέχνη και το έγκλημα και το ρωτώ ως αφορμή σύμφωνα με ένα ειρωνικό σχόλιο του Κ. Μαρξ. πως το έγκλημα παράγει τέχνη. Η λογοτεχνία στο έγκλημα είναι υλικό για αναλύσεις ;
Γ.Π : Απ. 7 : Πιστεύω ότι ο λογοτέχνης,είτε υπηρετεί την αστυνομική μυθοπλασία[Αγκάθα Κρίστι,Σιμενόν,Κόναν Ντό’υ’λ κλπ],είτε ασχολείται με θέματα εγκληματολογικού περιεχομένου[Ντοστογιέφσκι,Ντίκενς,Καμύ κλπ] πρέπει να έχουν διαβάσει/μελετήσει Εγκληματολογία,προκειμένου να γνωρίζουν τις επιστημονικές μεθόδους εξιχνίασης και τις θεωρητικές ερμηνείες του εγκλήματος .Πιστεύω επίσης ότι και ο εγκληματολόγος οφείλει να διαβάζει αστυνομική λογοτεχνία διότι η Τέχνη πάντοτε δίνει ιδέες,αν όχι λύσεις,σε ζητήματα όπου η επιστήμη δεν έχει έτοιμες απαντήσεις.
Π.Β : Ερ. 8 : Θέλω κάπου εδώ να ρωτήσω , πότε θα είναι έτοιμο το κοινό να διαβάσει μια συνέντευξη που δεν θα μένει σε επιφανειακές ερωτήσεις , αλλά θα έχει καθαρά επιστημονική μορφή ; Όπως , ποια είναι π,χ η αξία της επανένταξης στην κοινωνία του πρώην φυλακισμένου , του μύθου πως ο ψυχικά ασθενής , ο αλλοδαπός , ο χρήστης ουσιών , ο άνθρωπος με διαφορετική σεξουαλικότητα , ο άνεργος, είναι υποψήφιος δράστης αναφορικά φέρνω μερικά παραδείγματα . Ιδανικά θύματα , ιδανικοί δράστες και πολλά ακόμα. Πότε θα είναι έτοιμο το κοινό ώστε να μην '' κουράζεται΄΄ να διαβάζει τέτοιας μορφής συνεντεύξεις ;
Γ.Π: Απ. 8 :Οι θεματικές στις οποίες αναφέρεστε είναι πολύ συγκεκριμένες και άπτονται του ενδιαφέροντος ενός ειδικού κοινού.Προφανώς κάθε μία έχει και βαθύτερο κοινωνικό ή πολιτισμικό νόημα αλλά οι ρυθμοί της ζωής,οι επιλογές ψυχαγωγίας,οι πεποιθήσεις και οι προκαταλήψεις του καθενός δεν αφήνουν περιθώρια για εμβάθυνση σε θέματα που,δυστυχώς,μόνον αν ‘σε αγγίξουν προσωπικά’ τρέχεις να μάθεις το πώς και το γιατί.
Π.Β : Ερ.9 : Η νέα μορφή εγκλήματος , το ηλεκτρονικό έγκλημα (cybercrime) μας βρίσκει απροετοίμαστους ; Το ρωτώ μιας και στο κυβερνοχώρο ανακαλύπτονται συνεχώς νέοι τρόποι εγκλήματος πολλών διαστάσεων . Ποια είναι η εκτίμηση σας για το παρόν και για το μέλλον στην εμφάνιση αυτού του είδους εγκλήματος ;
Γ.Π Απ.9 :Οι νέες τεχνολογίες ,αλλά και οι νευροεπιστήμες,θα λύσουν αρκετά προβλήματα της κοινωνίας αλλά θα δημιουργήσουν και ‘σκοτεινούς χώρους’ διάπραξης εγκλημάτων. Συνεπώς ο homo electronicus του μέλλοντος θα είναι όμηρος μιάς ‘’νέας μοίρας’’[DNA,Τεχνητή νοημοσύνη κλπ]και ταυτόγχρονα θα παραμένει έμφοβος για το νόημα της ζωής πολίτης.
Τη συνέχεια θα τη δούμε...[κι όχι επί της οθόνης]
Π.Β. Ερ.10 : Ποιο είναι το έγκλημα που έχει για σας μεγαλύτερη βαρύτητα έως τώρα στα εγκληματολογικά δεδομένα και γιατί; Να το θέσω και διαφορετικά που σας έχει έντονα απασχολήσει και ως άνθρωπο;
Γ.Π: Απ. 10 : Έχουν διαπραχθεί ειδεχθέστατα εγκλήματα[και ως προς τον τρόπο διάπραξης κι ως προς την ιδιότητα ή τον αριθμό των θυμάτων]αλλά προσωπικά πιστεύω ότι τα ‘δύσκολα εγκλήματα’,δηλαδή αυτά όπου δεν υπάρχει εμφανές κίνητρο και σκοπός[όπως συμβαίνει π.χ στον ‘’Ξένο’’ του Καμύ],θ’αποτελέσουν το ‘σταυρό των εγκληματολόγων’.
Π.Β : Ερ. 11: Κάτω από μια διαβολική στιγμή είμαστε ή όχι όλοι εν δυνάμει δολοφόνοι ;
Γ.Π: Απ. 11: Όχι. Επειδή το έγκλημα είναι ‘η αντίδραση μιάς προσωπικότητας σε μία κρίσιμη κατάσταση’,ο καθένας έχει διαμορφώσει έναν ‘προσωπικό αλγόριθμο αναστολών’ που δεν τον ξεπερνάει εύκολα. Άρα οι κόκκινες γραμμές για κάποιον να κλέψει,να βιάσει ή να σκοτώσει δεν είναι οι ίδιες με αυτές κάποιου άλλου.
Π.Β .Ερ 12: Ποια μέθοδος θα ήταν μια σωστή πρόληψη για την παραβατικότητα ανηλίκων στην Ελλάδα ;
Γ.Π : Απ.12 : Συνδυασμός παιδαγωγικών,κοινωνικών και τιμωρητικών μέτρων .Όχι στον εγκλεισμό αλλά Όχι και στην επιτρεπτικότητα ή στην εύκολη δικαιολόγηση. Η εμπέδωση του αισθήματος ‘προσωπικής ευθύνης’ αποτελεί ,κατά τη γνώμη μου,μία κρίσιμη παράμετρο για τη θωράκιση του νέου,ώστε να μην προχωρήσει στην εγκληματική πράξη παρασυρόμενος από τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες.
Π.Β : Ερ. 13 : Κάπου εδώ , να σας ευχαριστήσω ολόψυχα για την συνέντευξη μας , η αλήθεια είναι πως θα μπορούσα να ρωτώ χωρίς σταματημό , όμως μην κάνω κατάχρηση. Θα ήθελα κλείνοντας να ρωτήσω αν θέλετε να προσθέσετε κάτι που δεν ρώτησα ή μου διέφυγε να αναφέρω !
Γ.Π : Απ. 13 :Το έγκλημα ,ακόμα κι αν δεν μας ακουμπάει προσωπικά ή οικογενειακά,είναι υπόθεση όλων μας[για γενεσιουργικούς λόγους και για λόγους καλύτερης διαχείρισης].Άρα ακόμα κι αν δεν είμαστε όλοι εξίσου ένοχοι για τον κόσμο στον οποίο ζούμε,δεν σημαίνει ότι είμαστε και όλοι εξίσου αθώοι.
Σας ευχαριστώ.
Π.Β : Σας ευχαριστώ από καρδιάς και εγώ και ο Εκδότης της Εφημερίδας μου ο Θανάσης Τσεβάς '' 30 ΗΜΕΡΕΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ'' όπου θα δημοσιευθεί πρώτιστα η συνέντευξη κι έπειτα στο διαδίκτυο, ώστε να συνεισφέρουμε , να αλλάξει , έστω και λίγο η προσέγγιση του εγκλήματος από τα ΜΜΕ . Το ίδιο και η νοοτροπία που έχουν γαλουχήσει το κοινό μέχρι τώρα . ''Έστω και λίγο'' ..
Παναγιώτα Βασιλοπούλου :Αστυνομικός & Δικαστικός Ρεπόρτερ στην Εγκληματολογία με σπουδές στη Σχολική Ψυχολογία
Ο Εκδότης της Εφημερίδας 30 ΗΜΕΡΕΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ Θανάσης Τσεβάς
